Lerarentekort in de pers

Sinds de lancering op 7 april 2022 draagt andersom.amsterdam bij aan het terugdringen van het lerarentekort. Hieronder een selectie van relevante berichtgeving in de media daarover.

Voor persaanvragen neem contact op met het BBO. 

Door lerarentekort en ziekte vierdaagde lesweek 

Voor ouders van basisschool De Burght in Amsterdam Centrum wordt het pittig tot en met de kerstvakantie. 'Ik moet minder gaan werken, anders is het niet te doen.' 

Doordat scholen al onderbezet zijn, kan een griepgolf ervoor zorgen dat er voor directeuren weinig anders meer opzit dan de school maar vier dagen te openen. Voor zover beschikbaar doen scholen een beroep op uitzendkrachten, met alle voor- en nadelen van dien. 

Ouders van de school tonen begrip voor de beslissing van de school en proberen (samen) tot oplossingen te komen, maar het is verre van ideaal.

Het Parool wijdde op 31 oktober 2023 een artikel aan het onderwerp.

'Alle klassen zijn bezet, alleen niet allemaal met bevoegde leerkrachten'

Volgens cijfers van DUO heeft in Amsterdam aan het begin van het schooljaar 2023-2024 bijna één op de vijf leerlingen in het basisonderwijs geen bevoegde leerkracht voor de klas. In het speciaal basisonderwijs is dat één op de drie leerlingen. Het voortgezet onderwijs komt 340 fte tekort.

BBO, de vereniging van Amsterdamse schoolbesturen in het primair onderwijs, heeft aan het einde van de zomervakantie geïnventariseerd bij de grote schoolbesturen hoe het met de bezetting is gesteld. Op 4 september 2023 liet BBO weten dat leerlingen vijf dagen in de week les krijgen en de scholen starten met een volledige bezetting. Het rondkrijgen van de bemensing op school is tot stand gekomen door creativiteit van schoolleiders en -teams en mede door de inzet van externe professionals (vakdocenten), zij-instromers, LIO’ers en ondersteuners. Tot ver in de zomervakantie zijn schoolleiders bezig geweest om de formatie zo goed mogelijk rond te krijgen om de onderwijskwaliteit hoog te houden.

Het Parool schreef op 4 september 2023 ook een artikel over het onderwerp.

Verkenning Onderwijsraad: 'Schaarste schuurt'

Op 29 juni is de verkenning 'Schaarste schuurt' uitgekomen. Op verzoek van de minister voor primair en voortgezet onderwijs heeft de Onderwijsraad doordacht hoe in onderwijs voorzien kan worden bij een aanhoudend tekort aan leraren. Het Parool heeft er op 29 juni een artikel aan gewijd.

Roel Spits, projectleider van andersom.amsterdam, heeft net als vele andere professionals uit het werkveld meegewerkt aan deze verkenning. De raad constateert dat lerarentekorten aanhouden en ongelijk verdeeld zijn. De raad dringt erop aan dat lerarentekorten niet alleen een probleem mogen zijn van de scholen en schoolbesturen die er het hardst door worden geraakt.

Andere professionals
In het rapport wordt ook nader ingegaan op de inzet van andere professionals onder paragraaf 4.2 'Optimalisering van de organisatie van het werk in het onderwijs'. Op pagina 45 van het rapport staat onder meer te lezen:

"[...] Andere professionals inzetten in de lessituatie kan ook 'groter' aangepakt worden. In de vorm van het zogenoemde team teaching wordt onderwijs niet altijd verzorgd door een bevoegde leraar (dat is bij de opties hierboven wel het geval). Het onderwijs wordt ontwikkeld en verzorgd door een team waarin alle benodigde bevoegdheden geborgd zijn. De inzet van andere professionals is hier niet gericht op de uitvoering van een deel van het proces (bijvoorbeeld groepjes helpen in de klas) of losse taken (bijvoorbeeld nakijken, administratie), maar is integraal onderdeel van de hele aanpak van het ontwikkelen en geven van onderwijs. Het hele team is verantwoordelijk voor het onderwijs. Lessen worden voorbereid door het team en verzorgd door het team. De aard van de les of onderwijsactiviteit bepaalt dan welke teamleden wat doen. Ook door onderwijsbevoegdheden te verruimen, zijn leraren (in teams) beter inzetbaar. [...]

Inzet van andere professionals kan er ook toe leiden dat scholen in bijvoorbeeld het primair onderwijs hun lesdagen anders invullen. Zoals in de ochtend les van een bevoegde groepsleraar en in de middag onderwijsactiviteiten die ook anderen kunnen verzorgen. Dan staat er bijvoorbeeld in de middag geen groepsleraar voor de klas, maar een vakleerkracht voor de gymles of een kunstenaar voor creatieve vorming. Denk ook aan een lessenreeks verzorgd door een organisatie, bedrijf of wetenschapper, of aan de inzet van ouders of andere vrijwilligers bij activiteiten. Het betreffen hier nog steeds onderwijsactiviteiten in het kader van (een deel van) de wettelijke eisen (bijvoorbeeld kerndoelen). Die andere professionals moeten dus ook bekwaam zijn om dit onderwijs te verzorgen. Dit vergt een heldere bevoegdhedenstructuur (zie hieronder). Uiteraard kunnen anderen ook lesdagen of delen van een lesdag invullen, waarop geen onderwijs wordt verzorgd, bijvoorbeeld als de school kiest voor een kleiner onderwijsaanbod in combinatie met minder lestijd. Dan betreft het een opvangfaciliteit, waarin ook ruimte is voor leerzame activiteiten als schaakles of kunst- en sportactiviteiten."

'Scholen denken na over structurele én slimme organisatie lerarentekort'

De lokale zender AT5 heeft in een artikel op 16 juni aandacht besteed aan het lerarentekort en de oplossingen die scholen daarvoor (tijdelijk en structureel) zoeken. 

Amsterdam telt op dit moment 227 basisscholen. Vier op de tien basisscholen hebben inmiddels een account aangemaakt op andersom.amsterdam. Scholen hebben dus duidelijk interesse om onbevoegd personeel in te zetten. "Mogelijk zijn dit er nog meer", vertelt Roel Spits, projectleider van andersom.amsterdam. "Dit zijn alleen de scholen die onze hulp hebben ingeschakeld, maar scholen doen het ook gewoon zelf." 

De manier waarop scholen andersbevoegde professionals inzetten, verschilt per school. Sommige scholen vullen met anders bevoegden een hele dag onderwijs; andere scholen kiezen voor een dagdeel waarop onbevoegde leerkrachten rouleren tussen meerdere klassen met (gast)lessen. Op deze manier hebben leerkrachten meer tijd om bijvoorbeeld andere werkzaamheden uit te voeren of om andere klassen les te kunnen geven. 

Amsterdamse aanpak lerarentekort wordt uitgebreid en versterkt

In een persbericht van het Breed Bestuurlijk Overleg (BBO) van 15 juni staat wat de resultaten van de afgelopen lerarenagenda zijn en waar het college van B en W in de lerarenagenda van 2023-2027 op wil inzetten. 

De afgelopen vier jaar zijn de volgende resultaten geboekt:

• 486 zij-instromers opgeleid tot leraar. (van 5 naar ongeveer 120 per jaar)
• 112 huurwoningen aan leraren toegewezen.
• Toelage voor het werken in Amsterdam.
• Aanvullende reiskostenvergoeding voor ruim 2000 leraren van buiten de stad.
• Meer dan 1000 parkeervergunningen verstrekt om leraren die met hun auto naar hun werk moeten reizen te kunnen behouden.

Voor de komende periode blijft een bekwame en bevoegde leraar voor de klas het uitgangspunt. Zolang dat niet altijd haalbaar is, is het noodzakelijk om scholen zo goed mogelijk te ondersteunen, bijvoorbeeld via het platform andersom.amsterdam. Met behulp van het platform kan door de inzet van vakdocenten of ondersteunend personeel de werkdag van een bevoegde leraar zo worden georganiseerd, dat er voldoende tijd overblijft om lessen voor te bereiden of deel te nemen aan ontwikkeltrajecten. Deze vormen van slim organiseren worden gemonitord, om in kaart te kunnen brengen wat het effect is op onderwijskwaliteit, het lerarentekort en de aantrekkelijkheid van het beroep.

'Basisvakken in de ochtend, andere vakken in de middag'

Gelijke kansen voor alle kinderen én het lerarentekort ondervangen. In een opiniestuk van 6 februari 2023 Het Parool beschrijft Tim Klein Schiphorst, leerkracht bij basisschool De Notenkraker, hoe hij dit voor zich ziet.  

Klein Schiphorst schets een scenario waarbij tussen 8.30-12.30 uur bevoegde leerkrachten de basisvakken aanbieden: rekenen, taal, lezen, wereldoriëntatie. Daarmee wordt een dubbelslag geslagen: niet alleen levert het aan alle kinderen meer uren op voor de basisvaardigheden, ook doen leerkrachten waar ze het beste in zijn. De middagen worden in dit scenario verplichte onderwijstijd tot 18.00 uur, waarbij alle kinderen toegang krijgen tot culturele en sportieve activiteiten. Dat bevordert de kansengelijkheid van kinderen en ouders.

Transitie naar 'nieuw onderwijs'?

Eén leerkracht op één groep gaat meer en meer tot het verleden behoren, concludeert de vereniging van Amsterdamse schoolbesturen. Tijd voor de transitie naar 'nieuw onderwijs'. 

In Het Parool van 30 januari 2023 ontvouwt het BBO de plannen die nodig lijken door het lerarentekort: Amsterdam zal minder (kleine) scholen krijgen, de schoolgebouwen kunnen omgebouwd worden tot woningen voor leerkrachten en er zullen meer andere professionals (vak)lessen verzorgen. De bevoegde leerkracht zal in een groep een meer coördinerende rol gaan vervullen.

De Algemene Onderwijsbond (AOb) reageerde verontwaardigd en organiseerde op 3 februari een demonstratie als tegengeluid.

Het Breed Bestuurlijk Overleg (BBO) heeft in samenspraak met de gemeente inhoudelijk gereageerd op de ontstane ophef naar aanleiding van het artikel in Het Parool.

Tekort leerkrachten loopt op tot 16,8%

Het Amsterdamse lerarentekort is opgelopen tot circa 706 fte aan leraren, blijkt uit gepubliceerde cijfers van het ministerie van OCW en de gemeente Amstrdam.

Het Parool bericht op 12 december 2022 dat de ambities van het Noodplan (500 leerkrachten in 2023 erbij) bijgesteld moeten worden omdat het onderwijs in de klassieke vorm met op elke 25 leerling een leerkracht niet haalbaar is. 

AOb-enquête: 'Geen collega's zonder diploma'

De AOb heeft in december 2022 een enquête naar buiten gebracht die is gedaan onder 8.500 leden.

Hieruit komt naar voren dat schoolleiders en onderwijsondersteuners eerder een rol voor onbevoegden weggelegd zien dan leraren. Het gaat hierbij om zowel de inzet van (nog) onbevoegde leerkrachten zoals stagiaires, zij-instromers en onderwijsassisten als de 'experimenten' om anders omgaan met onderwijs te bevorderen.

Minister Wiersma op bezoek bij IKC Noordrijk

Om te ervaren hoe scholen oplossingen zoeken als er geen leerkrachten voor handen zijn, bezocht Minister Dennis Wiersma begin december IKC Noordrijk.

Gastleerkrachten: opvang of (deel van de) oplossing?

Is het inzetten van externe professionals een deel van de oplossing voor het lerarentekort? EenVandaag stelde deze vraag aan de orde in een televisie-item op 6 september 2022.

De Nellestein stelde de deuren open om te laten zien hoe deze school omgaat met het lerarentekort. Het item is hieronder terug te zien.

Afscheidsinterview Mirjam Leinders

Bij de start van andersom.amsterdam vertrok de voorzitter van het Noodplan Lerarentekort en bestuurder van Innoord Amsterdam: Mirjam Leinders.

De afgelopen zes jaar heeft Leinders zich vooral hard gemaakt voor onderwijskwaliteit en concludeert nu dat ‘we het lerarentekort niet oplossen zonder het onderwijs anders in te richten.’

‘Ik denk’, zegt Mirjam Leinders, ‘dat we opnieuw moeten kijken naar de vorm van het onderwijs. Wat hebben de kinderen nodig, hoe kunnen we ze dat geven en daar een passende manier bij vinden met de middelen en mensen die er wél zijn? Met andersoortige professionals bijvoorbeeld.’

Lees hier het hele interview in Het Parool; 4 maart 2022